در صنعت آهن آلات، بر روی فلزاتی که نسبت به خوردگی آسیب پذیر می باشند پوششی از فلز روی قرار می دهند که این پوشش برای حفاظت از فلز در برابر خوردگی و آسیب پذیری می باشد و این عمل توسط گالوانیزاسیون صورت می گیرد.

پوشش قرار داده شده در عمل گالوانیزاسیون شامل لایه ای از فلز روی و ترکیباتی از آهن می باشد.در مورد لوله های فولادی نیز برای حفاظت از این لوله ها در برابر خوردگی و آسیب پذیری پوششی از فلز روی بر روی آن قرار می دهند که به آن ها لوله گالوانیزه گفته می شود.

تاریخچه لوله گالوانیزه

 معمولاً در این نوع از لوله های فولادی در خانه‌های ساخته شده قبل از سال ۱۹۶۰ جهت آب‌رسانی نصب شده بودند. هنگامی که لوله‌ آب های گالوانیزه اختراع شدند، جایگزینی برای لوله سرب برای خطوط آب‌رسانی بودند. با این حال امروزه میدانیم که قرار گرفتن این لوله‌ها به مدت نسبتا طولانی در معرض آب و رطوبت باعث می‌شود دچار فرسایش و زنگ زدگی در داخل شوند.

با اینکه روکش روی باعث طولانی شدن طول عمر لوله‌های فولادی شد، اما مقدار کمی سرب و مواد دیگر را که به طور طبیعی درون روی وجود دارد را به لوله‌ها اضافه می‌کرد که به طور بالقوه می‌تواند برای انسان مضر باشد.

در مقایسه با لوله‌های سرب، که ظاهراً بسیار سمی‌تر هستند، استفاده از این دست لوله ها فلزی پوشش داده شده  پیشرفت بزرگی در لوله کشی داخلی محسوب می‌شد. با این حال، بعد از دهه ۱۹۶۰، لوله‌های مس جایگزین این لوله‌های فولادی جهت لوله کشی آب در ساخت خانه‌های جدید شد.

کاربرد های لوله گالوانیزه

لوله گالوانیزه همانند سایر لوله ها وظیفه انتقال سیال از محلی به محل دیگر را دارند. از اصلی ترین و مهم ترین کاربردهای لوله گالوانيزه انتقال سیالات (آب و گاز) در گلخانه ها و منازل است.

از دیگر کاربردهای این لوله می توان به استفاده در سازه های فلزی و دکل های مخابراتی، محافظت از کابل های شبکه و برق، پایه فنس، انتقال آب در صنایع کشاورزی حصار کشی مناطق مختلف زمین و در برخی موارد تخلیه فاضلاب اشاره کرد. این لوله ها را می توان به صورت توکار یا روکار استفاده کرد.

معمولاً لوله های گالوانیزه از داخل دچار زنگ زدگی می شوند که مشکلات فراوانی از جمله پوسته پوسته شدن لوله ها، شکست لوله و تغییر مزه آب را در پی دارند. لازم به ذکر است امروزه در لوله کشی منازل، لوله های گالوانیزه جای خود را به لوله های پلاستیکی داده اند.

ویژگی های لوله گالوانيزه

لوله ها گالوانيزه در بازار به طول شش متر در دسترس هستند. بعد از تولید، ابتدا و انتهای آن ها رزوه شده است و استاندارد دنده های این لوله طبق استاندارد NPT است و به وسیله دنده های پیچی که در ابتدا و انتهای لوله ها است، به هم متصل می شوند و سپس آب بندی می شوند.

به هیچ وجه برای اتصال لوله های گالوانیزه، جوشکاری نباید انجام بگیرد زیرا حرارت جوشکاری باعث از بین رفتن روکش فلز روی این لوله ها شده و باعث تولید دود سفید می شود. این دود سفید موجب آلودگی محیط، مسمومیت و آسیب به دستگاه تنفسی می شود.

بر اساس روش تولید به دو دسته ی سرد و گرم تقسیم می شوند و بر اساس وزن، به سه دسته ی سبک، متوسط و سنگین تقسیم می شوند.

• از نوع لوله های درزدار هستند.
• از جنس آهن سفید نورد یا فولاد نرم هستند.
• دارای مقاومت کمتری در مقایسه با لوله آهنی هستند.
• قطر داخلی لوله های گالوانیزه از 1.2 تا 6 اینچ و ضخامت آن ها 2 و 2.5 اینچ است.
• دارای طول عمر بیش از 50 سال هستند.
• مقاومت بالایی در برابر زنگ زدگی و خوردگی دارند.
• دارای ساختاری واحد که باعث بالا رفتن استحکام و مقاومت در برابر ضربات می شود.
• کلیه اسیدهایی که خورنده فلز روی هستند باعث تخریب لوله های گالوانیزه می شوند.

انواع لوله گالوانیزه از نظر جنس

لوله گالوانیزه آهنی:

لوله گالوانیزه آهنی عموما به رنگ خاکستری و تیره می باشد و اکثرا به دو نوع متوسط و سبک تقسیم بندی می شوند. لوله ی گالوانیزه از جنس آهن سفید نورد شده بوده. به لوله ی گالوانیزه آهنی، لوله با درز نیز گفته می شود که در آن ها درز به وسیله دستگاه هایی به یکدیگر متصل گردیده است و به یکدیگر جوش داده می شوند و پس از آن لوله در فلز روی که به حال مذاب درآمده فرو برده شده و تبدیل می شود.

لوله گالوانیزه فولادی:

لوله گالوانیزه فولادی عموما برای تهویه استفاده می گردد و همچنین در تخلیه فاضلاب ها نیز از این نوع لوله ی گالوانیزه استفاده می گردد. لوله گالوانیزه فولادی از جنس فولاد نرم می باشد و برای تهیه این لوله ها برای افزایش مقاومت به خوردگی و گالوانیزه کردن آن ها و مقاومت در برابر انواع اسیدها و زنگ زدگی آن ها را در یک وان حاوی فلز روی قرار داده تا ورق فولادی تبدیل به ورق گالوانیزه فولادی گردد.

انواع لوله گالوانیزه از نظر نحوه تولید

لوله گالوانیزه گرم :

لوله‌های گالوانیزه گرم فولادی، به طور گسترده‌ای در ساخت و سازها، ماشین آلات، زغال سنگ، شیمیایی ، برق، وسایل نقلیه راه آهن، صنعت خودرو، بزرگراه‌ها، پل‌ها، ظروف، امکانات ورزشی، ماشین آلات کشاورزی، ماشین آلات نفتی، ماشین آلات معدن و سایر صنایع تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لوله گالوانیزه گرم با غوطه‌ور شدن لوله فولادی در حمام مذاب روی تولید می‌شود. آبکاری روی می‌تواند مقاومت به خوردگی لوله‌های فولادی را افزایش داده و عمر آنها را طولانی‌تر کند.

مخزن آبکاری داغ لوله گالوانیزه گرم دارای مزایای آبکاری یکنواخت، چسبندگی قوی و ماندگاری طولانی است. پایه لوله فولادی گالوانیزه گرم

و محلول آبکاری مذاب تحت واکنش‌های فیزیکی و شیمیایی پیچیده‌ای قرار می‌گیرند تا یک ساختار مقاوم آلیاژ روی-آهن در برابر خوردگی تشکیل دهند. لایه آلیاژ با لایه روی خالص و پایه لوله فولادی یکپارچه شده است، بنابراین از مقاومت در برابر خوردگی قوی برخوردار است.

لوله گالوانیزه سرد:

لوله گالوانیزه سرد به روش الکترو گالوانیزه انجام می‌شود و مقدار کمی از پوشش گالوانیزه، در حدود تنها ۱۰-۵۰ گرم در متر مربع بر سطح فلز می‌نشیند. لایه روی به سادگی به پایه لوله فولادی متصل شده و به راحتی از بین می‌رود. بنابراین، مقاومت در برابر خوردگی آن بسیار ضعیف تراز لوله گالوانیزه گرم است.

تولید کنندگان عمده لوله‌های گالوانیزه، برای اطمینان از کیفیت، اکثر آنها از الکترو گالوانیزه (آبکاری سرد) استفاده نمی‌کنند. فقط شرکت‌های کوچک با تجهیزات کوچک و تجهیزات قدیمی از فولاد الکترو گالوانیزه استفاده می‌کنند البته باید توجه داشت که قیمت لوله گالوانیزه سرد نسبت به گرم نسبتاً ارزان‌تر است.

انواع لوله گالوانیزه از نظر کاربرد

لوله گالوانیزه چاه آب:

لوله گالوانیزه چاه آب از انواع لوله‌های پر مصرف و پرکاربرد در صنایع چاه آبرسانی ساختمانی و کشاورزی می‌باشد و به دلیل قیمت مناسب وزن پایین‌تر نسبت به لوله بدون درز و همچنین تنوع در ضخامت و وزن‌های متفاوت از محبوبیت بیشتری برخوردار می‌باشد.

لوله‌های گالوانیزه چاه آب در گروه پرکاربردترین ابزار آلات لازم جهت حفاری است که جنس این لوله‌ها معمولاً از فلزاتی ساخته می‌شود که مقاومت بالایی در برابر برابر پوسیدگی، زنگ زدگی و خوردگی دارند.

با به‌کارگیری لوله‌های گالوانیزه چاه آب درون چاه از ریزش دیواره‌های چاه به درون آن جلوگیری می‌شود.

از مزایای مهم لوله گالوانیزه چاه صرفه جویی در مصرف انرژی و هزینه است. این لوله‌های با جدا کردن قسمت‌های کم فشار چاه از قسمت‌های پرفشار چاه از میزان افت دبی جلوگیری می‌کنند.

در حالی که یکی از رایج‌ترین مشکلات استفاده از لوله‌های بتنی چاه، ریزش شن گل و لای و ماسه به درون چاه بوده که در استفاده از لوله گالوانیزه چاه این مشکلات وجود نخواهد داشت.

لوله گالوانیزه برق:

لوله گالوانیزه برق : لوله‌های گالوانیزه برق در متراژها و ضخامت‌های متفاوت تولید و موجود می‌باشد و لوله گالوانیزه برق مرغوبیت بالایی داشته و به بهترین نحو پوشش دهی و روکش گالوانیزه شده‌اند؛ این لوله‌ها مصارف گسترده و متنوعی داشته و برای سازه‌های فلزی، دکل‌های مخابراتی، در صنعت گاز، نفت و پتروشیمی، کابل‌های برق، در صنایع کشاورزی و آبرسانی، در تصفیه خانه‌ها و نیروگاه‌های برق و آب، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ساخت لوله‌های گالوانیزه برق با استفاده از ورق آهن سفید نورد داده شده انجام می‌شود. درزهای موجود در لوله گالوانیزه برق که هنگام ساخت آن و رول کردن ورق آهن ایجاد می‌شود یعنی دو لبه ورقه که به هم می‌رسد نیز با دستگاه‌های درز جوش به هم جوش داده می‌شوند بعد از این مرحله لوله گالوانیزه برق را به یک حوضچه حاوی روی مذاب منتقل و آبکاری گالوانیزه می‌کنند.

لوله گالوانیزه کمان گلخانه:

لوله گالوانیزه کمان گلخانه ای از لوله‌های پر مصرف در ساخت سازه‌های گلخانه به خصوص گلخانه‌های صنعتی و کشاورزی می‌باشد.

ضخامت لوله‌های گالوانیزه بکار رفته برای کمان گلخانه ۲ ،۲٫۵ و ۳ میلی متر ولوله‌های ۲٫۵ میلی متری برای سازه سقف و ضخامت ۲٫۸ میلی‌متر و ۳ میلی‌متر برای ستون‌ها ی سازه استفاده می‌شود.

لوله‌های کمان گلخانه در اکثر مواقع با روش گالوانیزاسیون گرم، گالوانیزه می‌شود. این لوله‌ها را از طریق رول کردن ورق‌های فولادی و همچنین استفاده از درز جوش برای اتصال دو لبه ورق به وجود می‌آید. اما پیش از استفاده از ورقه‌های فولادی برای رول کردن، آن‌ها را در حوضچه مذاب فلز روی غوطه‌ورمی کنند.

لوله گالوانیزه حصار:

لوله گالوانیزه حصاری با استفاده از مفتول‌هایی فلزی از جنس گالوانیزه گرم یا فولاد ضد زنگ با روزنه‌های درون آن ساخته و تولید می‌شوند. یک لوله گالوانیزه حصاری خوب و با کیفیت یک محافظ دارای مقاومت و استحکام طولانی و نصب آسان و ایجاد امنیت بالا می‌باشد.

مرزبندی و ایجاد مانع به وسیله این لوله‌ها یکی از راهکارهای حفاظتی می‌باشد. همین عوامل سبب شده که روز به روز شاهد افزایش تقاضای تولید لوله گالوانیزه حصاری به دلیل بهبود ظاهر این لوله‌ها و نمای زیبا و ارزنده شدن املاک باشیم. پس این عوامل یعنی هزینه، کیفیت، طراحی و ارزش و از لحاظ ظاهری زیبایی شناختی از جمله مهم‌ترین معیارهای خرید لوله‌های گالوانیزه جهت حصارکشی است.

لوله گالوانیزه فنس:

لوله گالوانیزه فنس نیز یکی دیگر از انواع لوله‌های پر مصرف در صنایع مختلف حصارکشی و فنس کشی بوده و به دلیل مقاومت بیشتر در مقابل زنگ زدگی و پوسیدگی نسبت به گالوانیزه سرد و همچنین تولید در انواع ضخامت و وزن‌های متفاوت از محبوبیت و استفاده بیشتری برخوردار می‌باشد.

انواع لوله گالوانیزه از نظر وزن

لوله گالوانیزه سبک یا لوله گالوانیزه صنعتی:

لوله گالوانیزه سبک یا لوله مبلی لوله‌ای سبک و صنعتی است که به‌منظور افزایش مقاومت آن نسبت به خوردگی جداره‌های داخلی و خارجی آن پوشش دهی با فلز روی به دو روش گالوانیزاسیون گرم و گالوانیزاسیون سرد انجام شده است.

لوله گالوانیزه سبک از انواع لوله‌های پر مصرف در صنایع مختلف بوده و به دلیل قیمت مناسب و ارزان‌تر نسبت به لوله با ضخامت بالاتر و همچنین تنوع در ضخامت این لوله‌ها و دست‌های متفاوت از کاربری بیشتری در ساخت انواع سازه‌های فلزی برخوردار است.

تولید لوله‌های گالوانیزه سبک به‌صورت تولید لوله مبلی از ورق و به‌صورت درزدار (درز جوش مستقیم) می‌باشد که پس از تولید و تمیزکاری جهت گالوانیزه به وان مذاب روی منتقل گردیده و پس از ماندگاری به مدت معین،و با مقدار پوشش حداقل ۷۰ میکرون آماده بسته بندی و فروش می‌شود.

لوله گالوانیزه سنگین:

لوله گالوانیزه سنگین از انواع لوله های فولادی می باشد که در مصارف آب‌رسانی سازه‌های فلزی سنگین و همچنین پل‌های هوایی استاده می‌شود.ضخامت لوله‌های گالوانیزه سنگین بالاتر از ۳ میلی متر بوده و در سایزهای مختلف از۱/۲ اینچ تا ۸ اینچ تولید می‌شوند. و از لحاظ وزن و ضخامت به انواع لوله گالوانیزه سنگین و نیمه سنگین تقسیم بندی می‌شوند. بسته بندی این لوله ها به صورت بندیل بوده و بر اساس وزن هر بندیل فروخته می‌شوند.