برخی از افراد تصور می‌کنند که گرفتگی لوله تنها مختص لوله‌های فاضلاب است درحالی‌که چنین نیست و در کنار گرفتگی لوله‌های ظرف‌شویی، حمام، توالت و روشویی، لوله‌های آب سرد و گرم، لوله‌های موتورخانه، شوفاژ و رادیاتور هم دچار گرفتگی می‌شوند. اما چگونه این اتفاق می‌افتد؟ در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا باهم به گرفتگی و رسوب تجهیزات موتورخانه و رفع آن بپردازیم.
گرفتگی و رسوب در تاسیسات موتورخانه به چه علتی رخ می‌دهد؟
همان‌طور که در بالا گفته شد، لوله‌های آب موتورخانه نیز دچار گرفتگی می‌شوند. در میان این لوله‌ها، لوله‌های آب گرم بیشتر دچار رسوبات و گرفتگی می‌شوند. در لوله‌های آب سرد معمولاً گرفتگی به‌ندرت رخ می‌دهد و اغلب علت آن ورود آشغال یا سنگ و خاک به داخل لوله است. اما گرفتگی لوله‌های آب گرم موتورخانه دلایل متفاوتی دارد که در ادامه این دلایل را که منجر به ایجاد رسوبات موتورخانه می شوند را برای شما توضیح خواهیم داد.
عمده‌ترین دلیل گرفتگی و رسوب در لوله‌های گرم، رسوبات داخل لوله هستند که به دیواره لوله‌ها می‌چسبند و باعث کاهش فشار آب می‌شوند. اگر ضخامت این رسوبات بیش‌ازحد شود، قطر لوله بسیار کاهش می‌یابد و درنهایت مسیر آب به‌کلی مسدود می‌شود.
همان‌طور که می‌دانید آب مصرفی ما دارای املاح مختلفی همچون سولفات کلسیم، سولفات منیزیم و کربنات کلسیم است. این املاح هنگامی‌که آب با اشیاء دیگر تماس پیدا کند به آن‌ها می‌چسبند. در تأسیسات موتورخانه هم همین اتفاق رخ می‌دهد. زمانی که آب در لوله‌های موتورخانه برای مدت طولانی جریان پیدا می‌کند، به‌تدریج املاح و رسوب داخل آب به دیواره لوله‌ها می‌چسبند و لایه‌ای از رسوب را در آن‌ها ایجاد می‌کنند.
اما چرا این رسوبات در لوله‌های آب سرد ایجاد نمی‌شوند؟ علت اصلی این است که لایه‌های رسوب به دلیل بالا بودن حرارت آب و بخار شدن آن ایجاد می‌شوند.
دلیل دیگر گرفتگی رسوب در لوله های موتورخانه زنگ آهن است. در موتورخانه‌هایی قدیمی هستند، لوله‌های آهنی به‌کاررفته ممکن است در ارتباط با آب و بخار دچار پوسیدگی شوند. این پوسیدگی و زنگ‌زدگی آهن هم به کمک رسوب آب می‌آید و لوله‌ها را به‌کلی مسدود می‌کند.
آثار مخرب رسوبات موتورخانه چیست؟
رسوبات تجهیزات موتورخانه می‌توانند باعث ایجاد آسیب‌های زیادی در سیستم لوله‌کشی شوند ازجمله:
- پوسیدگی، زنگ‌زدگی و خوردگی لوله‌های آب
- ایجاد لایه‌های سخت رسوبی در دیواره داخلی لوله‌ها و مخازن حرارتی
- افت بازدهی موتورخانه و افزایش مصرف سوخت
- از بین رفتن لوله‌ها و سوراخ شدن آن‌ها در اثر فشار رسوبات
- مسدود شدن کامل لوله‌ها و شیرفلکه‌های آب گرم
با توجه به این آثار مخرب، رفع رسوبات تاسیسات موتورخانه از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه با ما همراه باشید تا باهم درباره‌ی روش‌های جلوگیری از رسوب تجهیزات موتورخانه بیشتر بدانیم.
چگونه می‌توان رسوبات لوله‌ها و تجهیزات موتورخانه را از بین برد؟
برای رفع و جلوگیری از رسوبات تاسیسات موتورخانه روش‌های مختلفی وجود دارد که پرکاربردترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- رسوب‌زدایی لوله با استفاده از محلول‌های شیمیایی
- رفع رسوب لوله با استفاده از تکنولوژی پالس الکتریکی
- رفع رسوبات لوله با استفاده از تکنولوژی تصفیه الکتریکی
هر سه این روش‌ها برای جلوگیری از رسوب تاسیسات موتورخانه کاربردی هستند و باید با استفاده از دستگاه و تجهیزات خاص انجام شوند.
۱. رفع رسوب تاسیسات موتورخانه با استفاده از تکنولوژی پالس الکتریکی
یکی از جدید‌ترین و کارآمدترین روش‌های جلوگیری از رسوب تاسیسات موتورخانه، فناوری پالس الکتریکی است که بدون استفاده از نمک و مواد شیمیایی، مانع گرفتگی لوله‌های آب گرم می‌شود.
با استفاده از این روش، رسوبات همچون پودر نرمی با آب شسته می‌شوند. از ویژگی‌های این تکنولوژی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به‌آسانی و بدون نیاز به برش دادن لوله روی آن نصب می‌شود.
- این تکنولوژی قابلیت نصب بر روی کلیه لوله‌ها در جنس‌های مختلف مانند مس، استیل، آهن، پلاستیک، PVC، PE-X، لوله‌های ترکیبی و … را دارد.
- مکانیزم این تکنولوژی بر پایه استفاده از پالس‌های الکتریکی ویژه‌ای است که از خاصیت مغناطیسی استفاده نمی‌کند.
- نیاز به تمهیدات ویژه‌ای برای مراقبت و نگهداری ندارد.
۲. رفع رسوبات تاسیسات موتورخانه با استفاده از تکنولوژی تصفیه الکتریکی
در این روش از میدان‌های مغناطیسی استفاده می‌شود و دستگاه‌های مربوطه، مقادیر انرژی و فرکانس را تغییر می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر، این روش بر پایه‌ي ایجاد میدان انرژی نوسانی با بهره‌گیری از امواج رادیویی با فرکانس پایین استوار است.
با عبور آب از میدان انرژی‌های متغیر، تغییراتی در ساختار بلوری منیزیم و کلسیم ایجاد می‌شود و کلسیت به آرگونیت تبدیل می‌شود. آرگونیت حالتی از کلسیم کربنات است که در محلول باقی می‌ماند و به سطوح و جداره لوله‌ها و تأسیسات نمی‌چسبد. درنتیجه نه‌تنها جلوی تشکیل رسوبات گرفته می‌شود بلکه به خاطر افزایش خاصیت حلالیت آب به‌مرور رسوبات قبلی نیز حل می‌شوند و از روی جداره‌ها و سطوح زدوده می‌شوند.
توجه داشته باشید که امواج تولید‌شده توسط دستگاه‌های تصفیه الکتریکی بی‌ضرر و بی‌صدا هستند و درعین‌حال خواص فیزیکی و الکتریکی مولکول‌های کلسیم را به‌صورت مطلوبی تغییر می‌دهند.
از دیگر ویژگی‌های این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نصب این دستگاه‌ها بسیار آسان است و هیچ نیازی به باز کردن اتصالات و بریدن لوله‌ها نیست.
- این دستگاه‌ها قابلیت نصب روی انواع لوله‌ها را دارند.
- هزینه نگهداری از این دستگاه‌ها پایین است.
۳. رسوب‌زدایی لوله با استفاده از محلول‌های شیمیایی
محلول‌های رفع رسوب درواقع محلول‌های اسیدی شیمیایی هستند که خاصیت خورندگی دارند و در تماس با اشیاء مختلف آن‌ها را صیقل می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر، این محلول‌ها با نفوذ در مسیر لوله‌های آب رسوبات ایجادشده را حل کرده، و مسیر آب را پاک‌سازی می‌کنند. پس با استفاده از این محلول‌ها می‌توان به‌راحتی رسوبات ایجادشده در داخل لوله‌های آب گرم موتورخانه را از بین برد. البته باید توجه داشته باشید که این روش برای از بین بردن رسوباتی مناسب است که لوله آب را مسدود نکرده باشد و آب امکان عبور از لوله‌ها را داشته باشد. اگر لوله به‌طور‌کلی مسدود شده باشد و امکان عبور آب از داخل آن وجود نداشته باشد، باید از روش‌های دیگر استفاده کرد.
برای استفاده از این محلول‌های شیمیایی باید طبق دستورالعمل نوشته‌شده روی محصول، مقداری از آن را به سیستم لوله‌کشی موتورخانه اضافه کنید. یعنی اگر در لوله‌های موتورخانه و شوفاژ گرفتگی ایجادشده است باید این محلول را به آب داخل موتورخانه اضافه کنید. سپس بسته به نوع سیستم آبی، در سیستم‌های آب گرم حداقل ۲ روز و در سیستم‌های آب سرد حداقل ۱۵ روز بگذارید محلول داخل سیستم باقی بماند و سیستم عملکرد خود را به‌صورت طبیعی انجام دهد. پس از گذشت مدت مذکور باید آب سیستم را تخلیه کنید و مجدداً با آب عادی پر کنید.
شایان ذکر است که برای جلوگیری از رسوب تجهیزات موتورخانه و گرفتگی مجدد لوله‌ها بهتر است از محلول مذکور در فواصل زمانی معین استفاده کنید.
به‌طور‌کلی مزایایی این روش عبارت‌اند از:
- افزایش راندمان تأسیسات
- کاهش هزینه
- صرفه‌جویی در مصرف انرژی، مصرف آب، انرژی حرارتی و نیروی انسانی
- حذف زمان توقف و عدم نیاز به تعلیق سیستم
- افزایش عمر استفاده از تجهیزات
- عدم ایجاد خوردگی در فلزات
- عدم ایجاد سوراخ در فلزات
- فاقد تأثیرات مضر بر روی موادی نظیر فولاد، آهن، مس، پلاستیک، فیبر، تفلون و یا دیگر مواد موجود در تجهیزات یا تأسیسات
- فاقد خطرات جانی برای سلامت انسان
- فاقد اثرات مخرب زیست‌محیطی
- عدم نیاز به نصب تجهیزات جانبی
- تأثیر و ماندگاری بلندمدت در سیستم‌ها
- بدون بو و تبخیر و غیر‌قابل اشتعال
- سرعت حلالیت بالا در آب
سخن آخر
همان‌طور که خواندید در این مقاله ما به رسوبات تجهیزات موتورخانه و روش‌های رفع رسوبات موتورخانه پرداختیم. تنها نکته‌ای که باقی می‌ماند این است که تمام این روش‌های باید توسط متخصص انجام شوند. در غیر این صورت ممکن است استفاده بیش‌ازحد از محلول شیمیایی ضد رسوبات، یا درست تنظیم نکردن دستگاه‌های پالس الکتریکی و تصفیه الکتریکی باعث وارد شدن آسیب جدی به سیستم لوله‌کشی ساختمان شود. درنتیجه، در صورت مشاهده گرفتگی لوله‌های موتورخانه، بهتر است با افراد متخصص در این زمینه مشورت کنید.
